ZNIKAJĄC / REkonstrukcja

"Kiedy rok temu wraz z Emilią Orzechowską pracowałyśmy nad wystawą w Łaźni, powstał również tekst, który z upływem czasu stawał się coraz mniej aktualny. Poniżej publikujemy go w całości, zwracając uwagę na dokonane zmiany, jakie aktualnie wprowadziłyśmy, przez naniesione na niego skreślenia. Miniony rok oddalił nas zdecydowanie od pierwotnej koncepcji, która pozostanie niezrealizowana, a tekst kuratorski został poddany procesowi DEkonstrukcji."

Emilia Orzechowska (2020): ZNIKAJĄC/REkonstrukcja to kolejna odsłona zeszłorocznej wystawy Elżbiety Jabłońskiej, która odbyła się w Trafostacji Sztuki w Szczecinie. Tym razem, odnosząc się do dystansu czasowego dzielącego obydwa wydarzenia, autorka podejmuje próbę ponownego zdefiniowania tytułowego „znikając”. Przy użyciu elementów szczecińskiego pokazu w zmienionej formie, koncentruje się na nadpisaniu treści i przesunięciu znaczeń.

Artystka znana jest ze swoich prac i działań opartych na obserwacji najbliższej rzeczywistości. Jej tryptyk Supermatka, neon Czy twój umysł jest pełen dobroci? czy autoportrety z cyklu Zamaż mnie powstały we współpracy z synami. Również teraz, podobnie jak w przypadku wymienionych realizacji, Jabłońska opracowuje znaleziony w rodzinnych archiwach tekst syna: „Nicość jest wszystkim czego nie ma, a wszystko co istnieje jest nicością. Nicość jest jak wir, który wciąga bez ustanku”.

W efekcie powstaje kilkuelementowa instalacja, która odnosi się zarówno do przytoczonej frazy jak i do miejsca, w którym artystka od kilkunastu lat mieszka. Krajobraz, który ją otacza, a przede wszystkim szczególny rodzaj oddalenia, są powodem pewnej świadomej rezygnacji, a może nawet zwątpienia, prowadzącego do szczególnej formy „osobistego zaniechania”, które uprawia nad Wisłą, przy jej 788 kilometrze. Jak sama deklaruje: „Można powiedzieć, że przepadłam nad tą rzeką, że stała się ona moją obsesją, że to miejsce mnie wchłonęło. Nie jest łatwo przełożyć ten stan i krajobraz, który go generuje, na język wizualny. Jak zamknąć nieograniczoną przestrzeń ziemi, nieba i wody? Jak pokazać nieustanną zmianę?”

Elżbieta Jabłońska jest artystką, której twórczość ma już swoje odrębne i ważne miejsce w polskiej sztuce współczesnej. Tworzy głównie instalacje, fotografie, filmy, performanse oraz działania czasowo-przestrzenne. Jest artystką osobną, w jakimś sensie niepokorną i wymykającą się wszelkim próbom wpisania jej twórczości w nurt sztuki społecznie zaangażowanej, partycypacyjnej, krytycznej, obręb sztuki feministycznej czy postfeministycznej.

Twórczość Eli Jabłońskiej to ten rodzaj refleksji nad otaczającym nas światem i nami samymi, który niesie w sobie dużo pokory i szczerości wobec codzienności i zwykłego życia. To właśnie z „życia” przez duże „ż” czyni sztukę. Ze spraw pozornie błahych, nieistotnych, w jakimś sensie niewidocznych i przeźroczystych Jabłońska tworzy sztukę „domową” lub raczej życiową, mówiąc, że „jest przekonana, że najważniejsze w życiu jest życie”, co stara się na każdym kroku przypominać i uzmysławiać swoim odbiorcom.

Elżbieta Jabłońska (2021):

Podejmując ponownie w tym roku pracę nad wystawą, przeszukując informacje dotyczące historii budynku, w którym mieści się galeria oraz koncentrując się na jego pierwotnej funkcji, postanowiłam poddać przestrzeń wystawy wizualno-dźwiękowym badaniom. Kontekst historyczny wydaje się być szczególnie ważny wobec najbardziej aktualnych problemów zarówno społecznych jak i klimatycznych, a użycie gestu pewnej „REkonstrukcji” dało nam możliwość odwołania się nie tylko do przeszłości, ale też do ukazania „niepewnej” prognozy na przyszłość.